Τα υπόγεια ύδατα

Ο ορισμός, ο χαρακτηρισμός, η παρακολούθηση, η εξέταση της κατάστασης των υπογείων υδάτων, ποσοτικής και χημικής αποτελούν κρίσιμο περιεχόμενο των Σχεδίων Διαχείρισης Λεκανών Απορροής και των Προγραμμάτων Μέτρων για την προστασία και βελτίωσή τους

Υπόγεια ύδατα

"...2. «Υπόγεια ύδατα»: το σύνολο των υδάτων που βρίσκονται κάτω από την επιφάνεια του εδάφους στη ζώνη κορεσμού και σε άμεση επαφή με το έδαφος ή το υπέδαφος..."
Η Ελλάδα έχει προβεί σε μια αρχική καταγραφή των υπόγειων υδατικών συστημάτων, η οποία και έχει υποβληθεί στην ΕΕ και είναι αναρτημένη στο διαδίκτυο με έναν αρχικό χαρακτηρισμό τους. Ειδικότερα τα υδατικά συστήματα του 13ου Υδατικού Διαμερίσματος που συμπίπτει με την Περιφέρεια Κρήτης, διακρίνονται στη συγκεκριμένη δημοσιευμένη καταγραφή. Οι σχετικοί χάρτες που αντιστοιχούν στην καταγραφή είναι ιδιαίτερα δύσχρηστοι, δεν περιέχουν όλα τα συστήματα υπόγειων υδάτων, ενώ και ο προσδιορισμός των στοιχείων που ορίζονται από το Ευρωπαϊκό, αλλά και το Εθνικό Δίκαιο δεν είναι πλήρης. Ο προσδιορισμός των υδατικών συστημάτων αποτελεί υποχρέωση της χώρας και έχει ως σκοπό να αξιολογηθούν οι χρήσεις τους και οι κίνδυνοι που διατρέχουν να μην πληρούν τους στόχους για κάθε σύστημα υπόγειων υδάτων σύμφωνα με το άρθρο 4 της Οδηγίας. Κατά την ανάλυση αυτή, είναι δυνατόν να χρησιμοποιούνται υφιστάμενα στοιχεία υδρολογίας, γεωλογίας, εδαφολογίας, χρήσεων γης, απορροών, υδροληψιών κ.λπ., προκειμένου να προσδιορίζονται: η θέση και τα όρια του ή των συστημάτων υπόγειων υδάτων, οι πιέσεις τις οποίες αναμένεται να υποστούν το ή τα συστήματα υπόγειων υδάτων, δηλαδή μεταξύ άλλων:
  • διάχυτες πηγές ρύπανσης,
  • σημειακές πηγές ρύπανσης,
  • υδροληψία,
  • τεχνητή ανατροφοδότηση,
ο γενικός χαρακτήρας των υπερκείμενων στρωμάτων στην υδρολογική λεκάνη από την οποία τροφοδοτείται το σύστημα υπόγειων υδάτων, τα συστήματα υπόγειων υδάτων για τα οποία υπάρχουν άμεσα εξαρτημένα οικοσυστήματα επιφανειακών υδάτων ή χερσαία οικοσυστήματα.
Έπειτα από τον αρχικό αυτό χαρακτηρισμό, τα κράτη μέλη προβαίνουν σε περαιτέρω χαρακτηρισμό των συστημάτων ή των ομάδων συστημάτων υπόγειων υδάτων τα οποία έχουν θεωρηθεί ότι απειλούνται προκειμένου να επιτευχθεί ακριβέστερη αξιολόγηση της σοβαρότητας του κινδύνου και να προσδιοριστούν τα τυχόν μέτρα που θα απαιτηθούν δυνάμει του άρθρου 11 της Οδηγίας. Συνεπώς, ο χαρακτηρισμός αυτός περιλαμβάνει σχετικές πληροφορίες για τις επιπτώσεις των ανθρώπινων δραστηριοτήτων και, κατά περίπτωση, πληροφορίες για: • τα γεωλογικά χαρακτηριστικά του συστήματος υπόγειων υδάτων, συμπεριλαμβανομένων της έκτασης και του τύπου των γεωλογικών ενοτήτων, • τα υδρογεωλογικά χαρακτηριστικά του συστήματος υπόγειων υδάτων, συμπεριλαμβανομένων της υδροαγωγιμότητας, του πορώδους και της στεγανότητας, • τα χαρακτηριστικά των επιφανειακών εναποθέσεων και εδαφών στην υδρολογική λεκάνη από την οποία τροφοδοτείται το σύστημα υπόγειων υδάτων, συμπεριλαμβανομένων του πάχους, του πορώδους, της υδροαγωγιμότητας και των απορροφητικών ιδιοτήτων των εναποθεμάτων και εδαφών, • τα χαρακτηριστικά διαστρωμάτωσης του ύδατος εντός του συστήματος υπόγειων υδάτων, • απογραφή των συνδεόμενων επιφανειακών συστημάτων, συμπεριλαμβανομένων των χερσαίων οικοσυστημάτων και των συστημάτων επιφανειακών υδάτων, με τα οποία συνδέεται δυναμικά το σύστημα υπόγειων υδάτων, • εκτιμήσεις των κατευθύνσεων και των ρυθμών ανταλλαγής υδάτων μεταξύ του συστήματος υπόγειων υδάτων και των συνδεόμενων επιφανειακών συστημάτων και • επαρκή στοιχεία για τον υπολογισμό του μακροπρόθεσμου μέσου ετήσιου ρυθμού συνολικής ανατροφοδότησης, • το χαρακτηρισμό της χημικής σύνθεσης των υπόγειων υδάτων, συμπεριλαμβανομένου του καθορισμού των συμβολών από ανθρώπινη δραστηριότητα. Όταν καθορίζουν φυσικά βασικά επίπεδα για τα συστήματα αυτά υπόγειων υδάτων, τα κράτη μέλη μπορούν να χρησιμοποιούν τυπολογίες χαρακτηρισμού υπόγειων υδάτων.
Για τα συστήματα υπόγειων υδάτων που διασχίζουν τα σύνορα μεταξύ δύο ή περισσότερων κρατών μελών ή θεωρούνται στον αρχικό χαρακτηρισμό που διενεργείται σύμφωνα με τον αρχικό χαρακτηρισμό, ως διατρέχοντα τον κίνδυνο να μην πληρούν τους στόχους που καθορίζονται για κάθε σύστημα δυνάμει του άρθρου 4, συλλέγονται και διατηρούνται, κατά περίπτωση, οι ακόλουθες πληροφορίες για κάθε σύστημα υπόγειων υδάτων: α) η θέση των σημείων υδροληψίας του συστήματος υπόγειων υδάτων πλην: • των σημείων υδροληψίας που παρέχουν λιγότερα από 10 m3 ημερησίως κατά μέσον όρο ή • των σημείων άντλησης ύδατος προοριζομένου για ανθρώπινη κατανάλωση, τα οποία παρέχουν λιγότερα από 10 m3 ημερησίως κατά μέσο όρο ή που εξυπηρετούν λιγότερα από 50 άτομα· β) οι μέσοι ετήσιοι ρυθμοί υδροληψίας από τα σημεία αυτά· γ) η χημική σύνθεση του ύδατος που αντλείται από το σύστημα υπόγειων υδάτων· δ) η θέση των σημείων του συστήματος υπόγειων υδάτων στα οποία γίνεται άμεση εισαγωγή ύδατος· ε) οι ρυθμοί απόρριψης στα σημεία αυτά· στ) η χημική σύνθεση του ύδατος που εισάγεται στο σύστημα υπόγειων υδάτων και ζ) η χρήση γης στην υδρολογική λεκάνη ή λεκάνες από τις οποίες το σύστημα υπόγειων υδάτων δέχεται τις ανατροφοδοτήσεις του, συμπεριλαμβανομένων των εισροών ρύπων και των ανθρωπογενών μεταβολών στα χαρακτηριστικά των ανατροφοδοτήσεων, όπως π.χ. η εκτροπή και η διαρροή ομβρίων λόγω στεγανοποίησης εδαφών, τεχνητής ανατροφοδότησης, κατασκευής φραγμάτων ή αποστράγγισης.
Τα κράτη μέλη εντοπίζουν επίσης τα συστήματα υπόγειων υδάτων για τα οποία καθορίζονται χαμηλότεροι στόχοι δυνάμει του άρθρου 4, μεταξύ άλλων λόγω των επιπτώσεων της κατάστασης του συστήματος: i. στα επιφανειακά ύδατα και τα συνδεδεμένα χερσαία οικοσυστήματα· ii. στη ρύθμιση του ύδατος, την προστασία από τις πλημμύρες και την αποστράγγιση των γαιών· iii. στην ανθρώπινη ανάπτυξη